Nie wyobrażam sobie czerwca bez truskawek. Wy pewnie też :) A wyobrażacie sobie, że jeszcze 300 lat temu takich dużych, soczystych truskawek jakie znamy nie było nawet na świecie?
Truskawka to stosunkowo młody "wynalazek" i w porównaniu z innymi roślinami gości na naszych stołach dość krótko. Pierwsze kroki w tym kierunku poczynili Francuzi, którzy w XIV wieku zaczęli uprawiać w swoich ogrodach poziomki pospolite (Fragaria vesca) wykopane w lesie. Ale to nie od poziomek pospolitych wywodzą się truskawki, tylko ze skrzyżowania dwóch innych gatunków poziomek.
Truskawka to stosunkowo młody "wynalazek" i w porównaniu z innymi roślinami gości na naszych stołach dość krótko. Pierwsze kroki w tym kierunku poczynili Francuzi, którzy w XIV wieku zaczęli uprawiać w swoich ogrodach poziomki pospolite (Fragaria vesca) wykopane w lesie. Ale to nie od poziomek pospolitych wywodzą się truskawki, tylko ze skrzyżowania dwóch innych gatunków poziomek.
I tutaj będzie mała dygresja genetyczno-nazewnicza abyście mogli zrozumieć co i jak.
Poziomka jaką możecie spotkać w naszych lasach to poziomka pospolita, po łacinie Fragaria vesca. Truskawka po łacinie to Fragaria ×ananassa - poziomka ananasowa. Znaczek × przed nazwą gatunkową wskazuje że roślina jest tzw. mieszańcem międzygatunkowym. W przypadku truskawki skrzyżowane zostały dwa gatunki poziomek zza Atlantyku: poziomka wirginijska (Fragaria virginiana, matka) i poziomka chilijska (Fragaria chiloensis, ojciec).
Poziomka jaką możecie spotkać w naszych lasach to poziomka pospolita, po łacinie Fragaria vesca. Truskawka po łacinie to Fragaria ×ananassa - poziomka ananasowa. Znaczek × przed nazwą gatunkową wskazuje że roślina jest tzw. mieszańcem międzygatunkowym. W przypadku truskawki skrzyżowane zostały dwa gatunki poziomek zza Atlantyku: poziomka wirginijska (Fragaria virginiana, matka) i poziomka chilijska (Fragaria chiloensis, ojciec).
Wracając do historii, tak jak wspomniałam najpierw zaczęto uprawiać poziomki pospolite. Po nich w XVI wieku przyszła kolej na poziomki wysokie (Fragaria moschata). W XVII wieku z amerykańskiej Virginii została sprowadzona do Europy poziomka wirginijska (Fragaria virginiana). Ten gatunek wyróżniał się odpornością na mróz, ale owoce miał drobne jak pozostałe poziomki.
Przełom nastąpił na początku XVIII wieku, kiedy to francuski szpieg (!) w 1714 roku przywiózł z Chile do Francji poziomkę chilijską (Fragaria chiloensis), która co prawda nie była mrozoodporna, i miała mniej kwiatów, za to kwiaty były większe i dawały większe owoce.
Teraz pomyślicie pewnie, że sprytni francuscy hodowcy skrzyżowali dwa gatunki aby połączyć ich cechy, ale prawda jest taka, że te dwa gatunki skrzyżowały się same kiedy były uprawiane obok siebie. Niestety nie wiadomo kiedy dokładnie to nastąpiło, a bardzo możliwe, że kilku hodowców otrzymało takie "krzyżówki" niezależnie. W każdym razie przyjmuje się, że truskawka powstała w połowie XVIII wieku, bo informacje o truskawce znaleźć można w dziele "Historia naturalna truskawek" autorstwa znanego botanika Antoine Nicolas Duchesne, wydanym w 1766 roku.
Teraz pomyślicie pewnie, że sprytni francuscy hodowcy skrzyżowali dwa gatunki aby połączyć ich cechy, ale prawda jest taka, że te dwa gatunki skrzyżowały się same kiedy były uprawiane obok siebie. Niestety nie wiadomo kiedy dokładnie to nastąpiło, a bardzo możliwe, że kilku hodowców otrzymało takie "krzyżówki" niezależnie. W każdym razie przyjmuje się, że truskawka powstała w połowie XVIII wieku, bo informacje o truskawce znaleźć można w dziele "Historia naturalna truskawek" autorstwa znanego botanika Antoine Nicolas Duchesne, wydanym w 1766 roku.
Samo udane skrzyżowanie dwóch gatunków to nie był jeszcze koniec prac. Pałeczkę przejęli Anglicy, którzy prowadząc dość zawiły proces hodowli (tego już wam oszczędzę, a fascynatów genetyki i hodowli odsyłam do źródeł na końcu artykułu) otrzymali ostateczną wersję truskawki i szereg jej odmian.
Ciekawa jest również historia uprawy truskawek na Kaszubach - jest ona na tyle długa, że truskawka kaszubska - kaszëbskô malëna - jest produktem tradycyjnym chronionym prawem.
źródła:
Fragaria: A genus with deep historical roots and ripe for evolutionary and ecological insights
Fragaria: A genus with deep historical roots and ripe for evolutionary and ecological insights