Dynie - wiadomości podstawowe | Gourds and squashes - basics

Dynie (rodzaj Cucurbita L.) pochodzą z Ameryki, a dokładnie z obszaru pomiędzy stolicą Meksyku a granicą z Gwatemalą. Tam do tej pory występują dzikie gatunki dyń. Najnowsze badania naukowe wykazały, że człowiek po raz pierwszy udomowił dynię około 10 000 lat temu. A później robił to jeszcze kilka razy (sic!). Właściwie dynie żyją dziś dlatego, że człowiek zainteresował się nimi i zaczął je uprawiać.

Skoro człowiek i dynie mają tak długą wspólną historię, może warto poznać dynie bliżej?
Z tego wpisu dowiecie się podstawowych rzeczy o dyniach: jakie są najważniejsze gatunki dyń, jak wyglądają i jak je najłatwiej rozróżnić. Dokładniejsze wskazówki jak odróżnić gatunki dyń i dlaczego jest to ważne zamieściłam tutaj. A jeśli interesują Cię polskie odmiany dyń zapraszam tutaj.

ozdobne dynie z gatunku dyni zwyczajnej (C. pepo)

Dynie uprawne są roślinami jednorocznymi. Mają bardzo zróżnicowany wygląd liści i owoców. Mogą mieć pokrój płożący (jak "banie" w ogródkach naszych babć) lub krzaczasty (np. cukinia).

duże, kuliste owoce dyni olbrzymiej (C. maxima) odmiany 'Otylia'

Znanych jest blisko 30 gatunków dyń (uprawnych i dzikich). W Polsce uprawiane są głównie 3 gatunki:

Cucurbita maxima Duch. - dynia olbrzymia. Charakterystyczne dla tego gatunku są duże, okrągłe owoce z pomarańczowym miąższem, które zjadamy jesienią. Są też odmiany ozdobne. Pędy i liście tej dyni są pokryte kolcami w niewielkim stopniu. Liście zwykle są całobrzegie, a "szypułki" przy owocu okrągłe i miękkie.

Cucurbita maxima - winter squash has a round and soft stalk.

Cucurbita pepo L. - dynia zwyczajna. W tym gatunku mamy wiele odmian botanicznych: kabaczek, cukinia (otrzymana z kabaczka), patison, dynia makaronowa, dynia bezłupinowa (inaczej oleista lub nagonasienna). Większość dyń ozdobnych należy właśnie do tego gatunku - widoczne są na pierwszym zdjęciu od góry. Pędy i liście tego gatunku są pokryte ostrymi kolcami. Liście są powcinane, a "szypułki" owoców - kanciaste i twarde (zdjęcie poniżej).

Cucurbita pepo has an angular stem. Types: pumpkins, zucchini, pattypan squash.

Cucurbita moschata Poir. - dynia piżmowa. W Polsce najbardziej popularna jest odmiana 'Butternut'. Rośliny tego gatunku nie mają kolców, mają natomiast kanciaste "szypułki" podobnie jak C. pepo.

Uprawa dyń - praktyczne wskazówki

Ponieważ dynie są generalnie ciepłolubne, wysiewamy je do gruntu po 15 maja. Rozstawa nie powinna być mniejsza niż 1x1 metr - najlepiej sprawdzić informację na opakowaniu z nasionami, bo przy odmianach silnie rosnących zalecany odstęp może wynosić nawet 2x1,5 metra.

Nasiona stosunkowo szybko się starzeją i tracą zdolność kiełkowania - warto siać 2-3 nasiona w jednym miejscu, a jak wykiełkuje więcej niż jedno nasiono - wycinamy nadmiar roślin.

Dynie mają też wrażliwe korzenie. W praktyce oznacza to, że jeżeli np. rośliny po przesadzeniu będą się długo przyjmowały. Dlatego też polecam siew wprost do gruntu. Jeżeli natomiast komuś zależy na przyspieszeniu zbiorów, może wysiać dynie na przysłowiowym parapecie, ale w osobnych doniczkach - tak aby przy przesadzaniu roślin do gruntu nie uszkodzić korzeni.

Źródła:
Kistler, L. i in. 2015. Gourds and squashes (Cucurbita spp.) adapted to megafaunal extinction and ecological anachronism through domestication, DOI10.1073/pnas.1516109112
Niemirowicz-Szczytt, K. 1993. Hodowla roślin warzywnych, Wydawnictwo SGGW