Z rabatki do sałatki - lista ogrodowych roślin jadalnych

To zadziwiające, ale większość roślin jakie uprawiamy w naszych ogrodach jest jadalna, a niektóre są całkiem smaczne i wartościowe. Ostatnio coraz bardziej popularnym tematem jest jedzenie kwiatów, dlatego dzisiejszy artykuł poświęcony jest gatunkom roślin ozdobnych z których możemy skomponować jadalną rabatę. Wybrałam ponad 30 gatunków roślin ozdobnych, których listę zamieszczam poniżej.

W skład jadalnej rabaty z powodzeniem mogą wejść:

aksamitka rozpierzchła

aksamitka wąskolistna

bodziszek

bratek

chryzantema

dzwonek

floks wierzchowaty (płomyk)

frezja

funkia

goździk

jeżówka purpurowa

lewkonia

liliowiec

lwia paszcza

mak ogrodowy

malwa różowa (m. ogrodowa)

mieczyk (gladiola)

nagietek - robi się z nich namiastkę szafranu

nasturcja

niecierpek gruczołowaty i nowogwinejski

pierwiosnek bezłodygowy

piwonia - niektóre źródła podają że piwonie nie są jadalne

pysznogłówka (bergamotka)

rozwar wielkokwiatowy

słonecznik

stokrotka

tulipan - uwaga: jemy tylko płatki!

wiązówka - uwaga: jemy w małych ilościach!

wieczornik damski (słodka rukola)

złotnica

Natomiast wśród jadalnych kwiatów domowych i balkonowych warto wspomnieć:

begonię bulwiastą i begonię wiecznie kwitnącą

fuksję

hibiskus szczawiowy

sępolię (fiołek afrykański, saintpaulia)

pelargonię pachnącą

storczyki: Dendrobium phalaenopsis (storczyk tajski), Leptotes bicolor

Rabaty - rabatami, ale wypada wspomnieć również o innych roślinach o jadalnych kwiatach, jakie prawdopodobnie uprawiacie w ogrodzie...

Wśród drzew i krzewów o jadalnych kwiatach (oprócz typowych drzew i krzewów owocowych, w tym berberysu i pigwowca) mamy:

bez czarny

bez lilak - z niego możesz zrobić herbatkę

forsycję

głóg

judaszowiec

klon

lipę

magnolię

mahonię ostrolistną

robinię akacjową (uwaga! jadalne są tylko kwiaty i szypułki!)

róże, szczególnie r. pomarszczona i r. stulistna, ale wszystkie gatunki są jadalne, ja bardzo lubię herbatę różano-cynamonową

sosnę

wiśnię japońską (sakura, w. piłkowana)

wrzos

Jadalne są też kwiaty ziół (np. bazylii, czarnuszki, hyzopu, kopru, lawendy, majeranku, ogórecznika, oregano, ostropest, rumianek, szałwia, tymianek, żywokost, wiesiołek), niektórych warzyw (dynia, w tym cukinia, cykoria, czosnek, czosnek niedźwiedzi, cebula, fasola, gorczyca, groch, marchew, melon, ogórek, por, rukola, rzodkiewka, szczypiorek) i chwastów/dzikich ziół (bluszczyk kurdybanek, chaber bławatek, czosnaczek, dziewanna, dziurawiec, fiołek: wonny, biały, rogaty, leśny, trójbarwny, plony, psi, motylkowy; gwiazdnica, jasnota, krwawnik, koniczyna, mak polny, malwy: ślaz dziki i ś. zaniedbany; mniszek lekarski, nawłoć kanadyjska, oset/ostrożeń, podbiał, przetacznik, szczawik, wierzbówka kiprzyca).

Oczywiście jest wiele innych ozdobnych roślin jadalnych, na przykład jukka i niezapominajka, które są jadalne, ale z różnych względów ich jedzenie jest utrudnione. Na przykład kwiaty niezapominajki, petunii ogrodowej i surfinii powinno się jeść tylko sporadycznie, bo w większych ilościach mogą zaszkodzić. A kwiaty lilii tygrysiej i wiciokrzewu japońskiego łatwo pomylić z innymi gatunkami, które są niejadalne a czasem wręcz trujące. Kwiaty jukki natomiast mogą być tak gorzkie, że przed zjedzeniem trzeba je będzie ugotować. Kwiaty męskie leszczyny to praktycznie sam pyłek, więc mogą wywołać reakcję alergiczną.

Właśnie ze względu na alergie i obecność niewielkich ilości substancji toksycznych podczas pierwszej próby jedzenia kwiatów lepiej zachować umiar, szczególnie osoby ze skłonnościami do alergii powinny być ostrożne i jeść tylko płatki, bez dna kwiatowego, pręcików i słupków, a dodatkowo płatki oczyścić z pyłku.

Jeśli mówimy o środkach ostrożności, bardzo ważne są jeszcze dwie rzeczy:

1. Szkodniki i choroby roślin które chcemy jeść musimy zwalczać mechanicznie, nie stosujemy żadnych środków ochrony roślin, czy to ekologicznych, czy konwencjonalnych; chyba że roślina przekwitła i już nie będziemy zbierać z niej kwiatów do jedzenia; w innym przypadku roślina przekwitnie zanim upłynie termin tzw. karencji. Podobnie jest z nawożeniem.

2. Jeśli kupiliśmy roślinę w sklepie ogrodniczym, zanim zaczniemy ją jeść odczekajmy 8 tygodni. Najlepiej ściąć wszystkie kwiaty do wazonu i poczekać aż zakwitną nowe. Nie jemy też kwiatów ciętych kupionych w kwiaciarni, bo nie wiemy kiedy i jakie preparaty były stosowane podczas ich uprawy.

Są też rośliny, które są po prostu trujące i ich jeść nie można, co potwierdzają liczne źródła naukowe. Te najbardziej niebezpieczne to:

ciemiernik (Helleborus)
ciemiężyca (Veratrum)

konwalia (Convallaria)

lulecznica (Scopolia)
lulek (Hyoscyamus)

pokrzyk wilcza jagoda (Atropa belladonna)

szalej (Cicuta)
szczwół (Conium)

tojad (Aconitum)

wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum)

zimowit, krokus jesienny (Colchicum)

Pozostałe gatunki roślin których kwiatów nie powinniśmy jeść oraz zasady bezpiecznego jedzenia kwiatów zebrałam w nowszym wpisie - Kwiatowe BHP. Koniecznie zapoznajcie się z zawartymi w nim informacjami!

Źródła:
Husti, A. i in. 2013: Current Trends of Using Ornamental Plants in Culinary Arts, ProEnvironment 6 (2013) 52 - 58
Kalemba-Drożdż, M. 2016: Kwiaty Jadalne, Pascal
Stefaniak, A. Grzeszczuk, M. 2015: Charakterystyka wybranych gatunków roślin ozdobnych o kwiatach jadalnych, ANNALES UMCS, VOL. XXV (4) SECTIO EEE HORTICULTUR, 63 - 73
Łuczaj, Ł. 2015: Dzika kuchnia, Nasza Ksiegarnia

Przepisy kulinarne z kwiatami w roli głównej: